Η Έδρα UNESCO: Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια ιδρύθηκε επισήμως στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας το 2018, με συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της UNESCO και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με στόχο να αναδείξει και να υποστηρίξει, μέσω της εκπαίδευσης και της έρευνας, την ενδυνάμωση του ρόλου των γυναικών σε όλο το φάσμα διαχείρισης κρίσεων και επίλυσης πολεμικών συγκρούσεων, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας εμπέδωσης της ειρήνης.
Ο τίτλος της Έδρας είναι “Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια: Οικοδόμηση Δυνατοτήτων και Ανθεκτικότητας μέσω της Εκπαίδευσης και της Έρευνας”. Επικεφαλής είναι η Επίκουρος Καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων Φωτεινή Μπέλλου του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, της Σχολής Κοινωνικών, Ανθρωπιστικών Επιστημών και Τεχνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Εκτός από το πολύ συγκεκριμένο θεματολόγιο πολιτικής “Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια”, προβλέπεται επίσης η προώθηση από κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς της προστασίας των γυναικών κατά τη διάρκεια ενόπλων συγκρούσεων προκειμένου να αποτρέπονται ή να τιμωρούνται αντιστοίχως, συντονισμένες πρακτικές έμφυλης βίας οι οποίες συχνά χρησιμοποιούνται ως εργαλεία πολέμου κατά του αντιπάλου.
Από θεσμικής άποψης, το συγκεκριμένο θεματολόγιο πολιτικής στηρίζεται σε σειρά ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών με ψήφισμα- σταθμό το 1325/2000, το οποίο στην πράξη κατέστησε την ενσωμάτωση της έμφυλης διάστασης (gender mainstreaming) στη διαδικασία επίλυσης των συγκρούσεων μια ηθική υποχρέωση για όλα τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, στη βάση της προάσπισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Σκοπός της Έδρας είναι η προώθηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος έρευνας, εκπαίδευσης, πληροφόρησης και τεκμηρίωσης σε θέματα γυναικών, ειρήνης και ασφάλειας, και η συνεργασία μεταξύ διακεκριμένων διεθνώς ερευνητών του διδακτικού προσωπικού του Πανεπιστημίου και άλλων ιδρυμάτων στην Ελλάδα, την Ευρώπη, την Αφρική, την Ασία, την περιοχή των Αραβικών κρατών και του Ειρηνικού, καθώς και άλλων περιφερειών του κόσμου (άρθρο 2 της Συμφωνίας).
Οι εξειδικευμένοι στόχοι της Έδρας είναι:
- Nα συμβάλλει στην εδραίωση και την ενίσχυση των δυνατοτήτων των γυναικών, ιδιαίτερα μέσω της εκπαίδευσης και της διεπιστημονικής έρευνας, δημιουργώντας επίσης τις προϋποθέσεις για τη σύσταση ενός διεθνούς ενός Μεταπτυχιακού Προγράμματος στη θεματική Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια,
- Να ενισχύσει τις διαδικασίες ενσωμάτωσης του θεματολογίου Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια σε όλες τις πολιτικές (mainstreaming) σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο,
- Να παρέχει συμβουλές και εξειδικευμένη γνώση για την ενημέρωση πολιτικών εξελίξεων σχετικά με την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών,
- Να δημιουργήσει έναν διεπιστημονικό κόμβο για συνεργατική έρευνα στην ολοκληρωμένη ανάλυση του κοινωνικού φύλου, και ιδιαιτέρως στον θετικό ρόλο των γυναικών σε συγκρουσιακές και σε μετα-συγκρουσιακές συνθήκες και τη διαχείριση κρίσεων,
- Να ενδυναμώσει τη δικτύωση, τη συνεργασία, τη διάχυση της γνώσης και των βέλτιστων πρακτικών κυρίως μέσω εκδόσεων, σεμιναρίων και διεθνών συνεδρίων,
- Να δημιουργήσει ένα δίκτυο οικονομικών υποστηρικτών και προγραμμάτων χρηματοδοτούμενων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλους διεθνείς οργανισμούς, στον τομέα του θεματολογίου πολιτικής Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια,
- Να συνεργαστεί στενά με την UNESCO και τις υφιστάμενες Έδρες UNESCO σε συναφή προγράμματα και δραστηριότητες.
Ακόμη, η Έδρα προσφέρει θέσεις εθελοντικής απασχόλησης σε φοιτητές, στο πλαίσιο προγράμματος πρακτικής άσκησης για την υλοποίηση των δράσεών της και των ευρύτερων στόχων της.